Vul je gegevens in

Drie colleges op: 31 maart, 7 & 14 april 2026, 19:30 – 20:30 uur
Cultureel bezoek: Planetarium Franeker – dinsdagmiddag 21 april 2026 (precieze tijdstip volgt)
Waar: Tresoar, Leeuwarden
Spreker: Arjen Dijkstra

In 2023 kreeg het Eise Eisinga Planetarium de status als UNESCO Werelderfgoed. Aan de aanvraag voor het krijgen van dat predicaat was bijna twintig jaar gewerkt. In diezelfde periode groeide het aantal bezoekers van rond de 50.000 per jaar, tot rond de 100.000. Het mag duidelijk zijn, Franeker heeft een wereldschat in huis.  

Wie was Eise Eisinga? En waarom staat het Planetarium in Franeker? Wat maakt dit uurwerk zo bijzonder? En zijn er andere planetaria te vinden op de wereld?  

In deze collegereeks gaan we in op de maker, het gebouw, het uurwerk en de geschiedenis van het Planetarium. Biograaf Arjen Dijkstra is de gids door het leven van Eise Eisinga en zijn kunstwerk. In 2021 verscheen van zijn hand De Hemelbouwer, dat in 2025 in het Engels verscheen als Builder of Heavens.  

College I: dinsdagavond 31 maart 2026- 19:30 tot 20:30 uur in Tresoar.  

Franeker, wetenschap en de astronomie  

In dit eerste college gaan we op zoek naar de achtergronden bij het Planetarium en komen we erachter hoe die nauw verweven zijn met de geschiedenis van Franeker, van Friesland en van Nederland. Aan de hand van een aantal tot de verbeelding sprekende voorbeelden krijgt Eise Eisinga de context die hij verdient.  

College II: dinsdagavond 7 april 2026, 19:30 uur tot 20:30 uur in Tresoar.  

Wie was Eise Eisinga?  

Wie was Eisinga? Wat weten we over zijn familie? En over zijn wolkammersbedrijf, zijn opleiding en waarom bouwde hij het Planetarium? Er zijn niet veel bronnen over Eisinga overgeleverd, maar met wat we weten is hij goed in zijn tijd te plaatsen.  

College III: dinsdagavond 14 april 2026, 19:30 uur tot 20:30 uur in Tresoar.  

Wat is een Planetarium?   

Een planetarium is een weergave van het zonnestelsel, waarin aarde en planeten kunnen bewegen. Toen Eise EIsinga zijn Planetarium af had was dit het grootste, mooiste en meest complexe planetarium ooit gemaakt. Het duurde meer dan een eeuw voor weer zoiets werd gemaakt. Maar het Franeker Planetarium was niet het eerste en er zijn ook oudere voorbeelden die (deels) zijn bewaard. In dit derde college krijgt het Planetarium een plek tussen andere verbeeldingen van de zon, de maan en de planeten.  

College IV:  

Bezoek aan het Planetarium in Franeker.

Over de spreker

Arjen Dijkstra is directeur van Tresoar in Leeuwarden en voormalig directeur van het Universiteitsmuseum Groningen. Hij is onder andere gespecialiseerd in de geschiedenis van de wetenschap, hij publiceerde hij in 2021 de biografie “De Hemelbouwer” over Eise Eisinga.